Gisterenmiddag opende de Rijksakademie haar deuren voor de pers en aankomend weekend zullen weer meer dan 6000 mensen het jaarlijkse, artistieke hoogtepunt bezoeken. Dit jaar springen er veel presentaties in het oog door hun kwaliteit. Sander Breure en Witte van Hulzen, Claudia Martinez Garay, Inge Meijer, Adam Ulbert, Esteban Cabeza de Baca, Monira al Qadiri, Polina Kanis, Floris Schönfeld en Tchelet Pearl Weisstub, vallen op door het kritische gebaar, de indrukwekkende installatie of de fijnzinnige relatie tussen het werk en de ruimte. Zij laten zien waar je als bezoeker voor komt: lef, eigenzinnigheid, vernieuwing en een kritische blik op de wereld om ons heen. Het niveauverschil is dit jaar groot en er is ook een aantal presentaties die snel vergeten wordt. Zo is er net als voorgaande jaren veel post-internet kunst te zien. De cynische knipoog naar onze hedendaagse beeldcultuur, de humoristische omgang met jaren ’90 iconen, de vage computer stemmen en de ludieke animaties doen vervelen, omdat de beeldtaal in herhaling valt.
Hieronder een selectie van studio’s die het meest opvallen:
Een bijna muurvullende projectie vult de donkere studio. Op het beeld, gemaakt door Inge Meijer, is een idyllisch, vlak landschap te zien dat voorbijsnelt. Het hoge gras op de voorgrond blokkeert de blik op de even vlakke horizon. Na enkele seconden doemt het blauwe dak van een stationwagen op. Op de aanhanger van de geblindeerde auto staat een boom. De linde is met wortel uit de grond getrokken en trotseert de snelheid, bijgestaan door de support van vijf touwen die de stam op zijn plek houdt. Het is als de zojuist gekochte vis, die in een benauwend plastic zakje van de dierenwinkel naar het aquarium wordt vervoerd: van de ene leefbare omgeving, onderweg naar een andere. De hoop dat de tocht wordt overleefd, is wat rest.
De bezoeker moet kiezen uit een tiental keramieken maskers. Ze zijn allen wit, met bronskleurig glazuur bedekt. De instructie volgt: neem zolang je nodig hebt. Ervaar PUK. De ruimte achter de witte doeken is donker. Kinderlijke geluiden vullen de achtergrond. In de hoek staat een beeldscherm, waarop de koppen van gekleurde, houten uilen zijn te zien. De beelden veranderen iedere seconde en de surrealistische ervaring wordt dan ook per seconde groter. Schönfeld laat met PUK zien dat kunstmatige intelligentie niet enkel ingezet hoeft te worden met functie en nut als vooraanstaand doel. Zo moet PUK nog volledig uitgeplozen worden en bestaat zij vanuit het chaotische. PUK staat los van ons als mens en is niet te begrijpen.
Midden in de ruimte staat een klassiek Mariabeeld, zij draagt Jezus in haar armen. Herhaaldelijk zweeft er een marmeren arm richting de piëta en tikt daarbij nèt niet de stenen huid van Maria aan. Een schouwspel dat lang je aandacht trekt, terwijl op de achtergrond galopperende hoeven zacht en gecontroleerd de grond raken. Enkel de stenen benen van het paard zijn aanwezig, maar doordat de bewegingen van de hoeven - die worden geproduceerd door een scala aan tandwielen en bedrading - ontzettend accuraat zijn, vormt het paard zich in je verbeelding. Aan iedere zijde van de deur hangt een beeldscherm. Op de schermen zijn twee onherkenbare mannen in beeld en gooien herhaaldelijk een zware, witte steen in elkaars armen, ze ogen vermoeid. Weisstub haalt inspiratie uit de geschiedenis van haar studio. Zij voelt de aanwezigheid van tientallen makers en vraagt zich sterk af of het nodig is nieuwe objecten te maken. De sculpturen in haar installatie zijn afkomstig uit de collectie van de Rijksakademie en vormen de performers in de ruimte. Het oog valt op het linkerraam. Aan weerszijden van het glas hangt een sculptuur hoog boven de grond, waardoor het beeld geen zwaartekracht lijkt te kennen.
De RijksakademieOPEN is 24, 25 en 26 november te bezoeken. Klik hier voor meer informatie.