‘’Ik kijk nooit naar andere kunstenaars.’’ Ralph Nauta, de helft van het designer duo Studio Drift, zit aan een grote tafel in een verbouwde loods in Amsterdam-Noord. Hier bevindt zich de werkplaats van studio Drift en werken Lonneke Gordijn en Ralph Nauta dagelijks met een schare aan werknemers die de ideeën van de ontwerpers omzetten tot kunstwerken. Nauta strijkt met zijn handen over het gladde tafelblad. ‘’Deze hebben we zelf ontworpen. Ik vind het belangrijk dat alles in deze studio naar onze hand is gezet’’.
Later in het gesprek kom ik erachter dat deze vorm van controle houden niet op zichzelf staat, maar een belangrijk onderdeel is van zijn gehele kunstenaarschap. Ook wordt het direct duidelijk dat iedere zin die hij tegenover mij uitspreekt geciteerd kan worden en is doordrongen van een duidelijke tegendraadse visie op de wereld om ons heen. Binnen tien minuten weet ik dat Nauta snakt naar verbetering, vernieuwing en de mensheid veel te individualistisch vindt.
In plaats van naar kunst te kijken maakt Nauta veel liever een wandeling door de bergen of leest hij een Science Fiction boek. Hij vindt Science Fiction fascinerend omdat het ideologieën zijn die niet kleven aan een bepaalde periode of tijd, maar op zichzelf staan, tijdloos zijn. Bijvoorbeeld de samenlevingsvormen die in Science Fiction worden bedacht en die radicaal anders zijn dan de vormen die worden nagestreefd in onze huidige maatschappij. Naar deze vorm van tijdloosheid is hij continu opzoek.
Lieneke Hulshof (LH): Waar droomde je van toen je vers van academie kwam?
Ralph Nauta( RN)‘Ik heb nog steeds dezelfde dromen. Namelijk creatieve vrijheid en het vinden van een ultieme expressievorm. Ik wil een groot gebaar kunnen maken, de mogelijkheid hebben om dat gebaar uit te voeren en daarbij alle stappen in het proces onder controle krijgen. Mijn grootste droom is een ecologische verandering teweeg brengen. Vandaar dat ons werk altijd een positieve lading bevat. Veel hedendaagse kunst is een negatieve expressie en komt voort uit een individuele gemoedstoestand, maar waarom zou de wereld interesse hebben in de privé ik? Het is veel interessanter om vanuit het collectief te kijken. Naar hoe we zouden willen dat de wereld functioneert en wat de toekomst inhoudt. ‘
‘Wanneer een kunstenaar het goed doet, wordt hij verzameld door belangrijke mensen met veel geld en dus macht. Bankdirecteuren, leiders van invloedrijke organisaties en grote ondernemers. Ik vind het van belang om deze verzamelaars een positieve boodschap mee te geven. Mensen zijn erg beïnvloedbaar door hun omgeving en vooral bij deze groep mensen is het belangrijk dat ze een positief wereldbeeld vormen. De kans is namelijk aanwezig dat deze ondernemers de lading van onze kunst meenemen tijdens belangrijke beslissingen.’
(LH)Maar heeft een kunstenaar wel zo veel macht?
(RN)’Er wordt vaak gezegd dat kunstenaars een reflectie geven op de wereld. Maar het werkt ook anders om . Een kunstenaar bepaalt namelijk ook hoe mensen de wereld zien.
En ik geef toe, positief geladen werk maken is een veel ingewikkelder proces dan werk maken vanuit een negatieve emotie. Net als dat het veel makkelijker is om bij mensen op hun tekortkomingen te focussen in plaats van op alles wat goed gaat; daar is veel meer empathie, autonomie en denkkracht voor nodig.’
(LH)Voor iemand die net was afgestudeerd had je grootse dromen en plannen, kwamen deze dromen uit of heb je het zwarte gat ervaren?
(RN)’Nee, dat heb ik niet ervaren. Het zal vast bestaan, ik weet het niet. Wij hebben het voordeel gehad dat de academie een heel goed platform voor ons was. Als je afstudeert aan de Design Academie dan krijg je de Designweek als platform. Als je als kunstenaar alleen maar met je eigen werk bezig bent, werkt dat niet, dan beland je misschien in het zwarte gat. De wereld komt niet naar je toe. Elke succesvolle kunstenaar is 20% met zijn werk bezig en 80% met de benodigde werkzaamheden daarom heen. Onder die 80% vallen samenwerkingen zoeken, producties opzetten, exposities regelen, publicaties opzetten en investeerders zoeken. Er heerst een tendens onder Nederlandse kunstenaars dat je alleen maar je werk maakt en ‘dat is wat ik doe’. Geen ander beroep die dat durft te beweren. Ik vind dat een vorm van arrogantie: ’’ik heb mijn ding gedaan de wereld moet me maar oppakken’’. Vanuit het verleden is de Nederlandse kunstwereld erg gul gesubsidieerd en daar komt deze houding waarschijnlijk vandaan. Gelukkig zijn er steeds meer kunstenaars die het wel begrijpen. Mogelijkheden moet je namelijk zelf creëren.’
(LH)Wat betekent succes volgens jou?
(RN)‘Succes betekent voor mij een platform. Een groep mensen die ik kan bereiken en kan vertellen wat ik over wil brengen. Op deze manier kun je invloed hebben op de toekomst en dat is het hoogst bereikbare doel dat ik heb. Kunst is nu mijn medium, maar misschien ga ik ooit wel Science Fiction films maken of een nieuwe samenleving ontwerpen. Het maakt niet uit wat je doet in je leven, in welke niche of welke wereld je bezig bent, de wereld is zo groot, er is altijd wel een groep mensen waar je je ei bij kwijt kan, waar je een dialoog kunt voeren en waar je onderzoek binnen kunt doen.’
(LH) Je zei net dat je heel snel door had dat netwerken belangrijk is. Hoe ben jij tot een goed netwerk gekomen?:
(RN)‘Veel lezen, veel onderzoeken. Vragen als ; ‘Waar willen we ons werk tentoonstellen? Wie moeten we spreken, wie kan ons introduceren?’, stel ik mijzelf dagelijks. Je moet ook ideeën leren loslaten zoals dat dit iets is wat je leert op school. Op school leer je om je ideeën op een sterke manier over te brengen. Vanuit daar vind je een vorm van expressie en deze vorm wil je in de wereld brengen. Wanneer de kunstenaar zichzelf na het vinden hiervan de vraag stelt; hoe ga ik dat doen?’ , komen de antwoorden. Er is ook geen stappenplan voor een goed platform. Elk kunstwerk heeft een andere voedingsbodem nodig. Dit stuk onderzoek hoort bij het creëren van je beeldend werk.’
‘Vaak komt ons werk in privé kunstcollecties. Of verdwijnt het in kluizen en museum depots. Zo wordt het moeilijk een grote groep mensen te bereiken. Daarom zijn we nu bezig met het maken van buiten installaties. Zo instaleren we dit jaar een installatie in een publieke atrium in London. Om dat te bereiken, bedenken we wie we moeten spreken en nemen daar dan contact mee op. Wij zijn op zoek naar de mensen die in onze idealen willen investeren. Kunstenaars zijn kritisch tegenover deze manier van werken. ‘Waarom’? vraag ik mij af. De connectie tussen de verzamelaar/ontwikkelaar en de kunstenaar zorgt er juist voor dat dromen waargemaakt kunnen worden. Door veel te reizen en op zoek te zijn naar mogelijke opdrachtgevers hebben we een sterk netwerk gecreëerd. Je krijgt meer inzicht in wat er werkelijk speelt.’
(LH)Je zegt dat je veel reist en hierdoor inzicht krijgt in wat er werkelijk speelt. Wat bedoel je hiermee en wat speelt er dan?
(RN)’Ik merk een groot verschil met hoe mensen reageren. Als ik in het buitenland zeg dat ik kunstenaar ben, is er een onwijs respect. Je bent namelijk ook ondernemer en hebt zelf iets opgebouwd. In Nederland zie je dat mensen snel denken dat je de zoveelste subsidietrekker bent. Van dat imago moeten we in Nederland af. Maar het heeft ook met andere dingen te maken. Zo weet in London de gemiddelde voorbijganger die je aanspreekt wat er speelt in de kunst. In onze Nederlandse maatschappij is er een onderwaardering van wat kunst betekent in de samenleving. De Nederlandse kunstenaar moet daaraan trekken om dat beeld te veranderen.’
(LH) Vindt je dat kunst gesubsidieerd dient te worden?
(RN)‘Wanneer sommige kunstenaars samen dronken worden op een feestje, noemen ze dit netwerken. We hebben als industrie soms geen schaamte om subsidie te vangen en geen drang om iets terug te laten zien van wat ze hiermee gedaan hebben. We moeten verantwoording nemen om dit wel te doen en subsidies gebruiken om zelfstandig te worden en niet om weer de volgende aan te vragen. Dan alleen kan kunst door een groter publiek gedragen worden.
Wanneer de belastingbetaler hierin gerespecteerd wordt en we deze als opdrachtgever zien zullen we als de creatieve industrie misschien meer de noodzaak voelen om iets terug te geven. Zo zal er ook een groter draagvlak ontstaan binnen de samenleving er weer meer opdrachten komen etc.’
(LH)Bezit jij de drang altijd om je werk te verkopen?
(RN)‘Ik denk dat ik met name wordt geleid door de drang om het volgende werk te creëren en dus is de drang voor verkoop ook essentieel. Verkopen moet om te groeien als kunstenaar en ik wil niet afhankelijk zijn van anderen. Het is een kwestie van hoe sterk je controle wil houden over je eigen werk. Daarnaast is het voor mij een graadmeter hoe erg je werk en je idealen worden gewaardeerd. Uiteindelijk heb ik liever dat iemand mijn idealen en visie waardeert, dan mijn persoonlijkheid.’
(LH) Vind jij de kunstwereld te individualistisch?
(RN)‘Ja, individualisme is echt een valkuil voor jonge kunstenaars; het denken dat je wel weet hoe de wereld werkt. Je moet open staan voor verandering en het maken van contact met anderen. Blijf je eigen positie bevragen. Afsluiting en individualiteit zou ik ten alle tijden vermijden. Je bent als kunstenaar namelijk altijd ergens onderdeel van. Het zoeken naar de juiste samenwerking met anderen is essentieel voor je succes in welke vorm dan ook.’